Kaukaskie jedzenie - Gruzja i Armenia 1

Zaczynam gruzińsko-ormiańskie wspominki od strawy dla ciała. Kaukaz -piękne i potężne góry, więc trzeba mieć siłę, by po nich dreptać  - tak sobie tłumaczyłam, pałaszując niezliczone ilości pysznego jedzenia i zapijając winem, białym lub czarnym. Tak, czerwone wino tam nazywa się czarne, a najlepsze z Kachetii ma rzeczywiście barwę tak ciemną, że niemal czarną.
Jeśli chcecie przytyć, to jazda w Kaukaz.  Tam się je i za życia, i po śmierci. W pięknych okolicznościach przyrody i wśród życzliwych ludzi.
 Żeby dotrzeć do czoła lodowca spływającego z Uszby trzeba się solidnie posilić...

 ...nie inaczej, gdy chcemy choćby podejść pod najwyższy szczyt Gruzji, Szcharę, na zdjęciu w chmurach. Na wielodniowe wędrówki wymyślono tam jedzenie proste, nadające się do wielotygodniowego przechowywania, bardzo smaczne i dające energię. Dostawali je też żołnierze idący w bój.  Są to słodko-kwaśne przysmaki z owoców, rosnących w niżej położonych rejonach kraju.

 
Czurchczele i tklapi - słowo to znaczy rozpłaszczony. Czurchczele to orzechy włoskie, laskowe, czasem migdały nawleczone na nitkę i zatopione w zagęszczonym mąką ziemniaczaną soku z winogron. Tklapi - owocowe puree, które następnie wykłada się na płaską powierzchnię, np. tacę cieniutką warstewką i suszy na słońcu w przewiewnym miejscu ponad tydzień, a przez ten czas temperatura nie może spaść poniżej 25 stopni. 
Poniżej: produkcja tklapi. Można je robić z dowolnych owoców, mnie najbardziej smakowały z kiwi i granatów.

Winogrona to najbardziej popularny owoc w Gruzji, są tam pyszne do jedzenia na surowo, ale też w dowolnej innej postaci.

 

 Na bazarze jest mnóstwo pachnących przypraw, starannie podpisanych, jedyny kłopot może tkwić w naszym analfabetyzmie. Jednak zawsze można się dogadać.

 W innej części wiszą połcie mięsa.

 W słoikach adżika, a jej smak za każdym razem inny, bo każda gospodyni ma własny patent.

 Panowie poprosili o zdjęcie, upozowawszy się starannie.

 

 A tutaj jest herbata. Bazar odwiedziłam w Batumi, więc nic dziwnego. Pola herbaciane wokół właśnie były koszone.

 Oliwki też tam rosną, ale nie są tak popularne, jak w krajach śródziemnomorskich.

 Kurczaki ( w pysznym czosnkowym sosie) mają całkiem inny smak, niż u nas - są wolno chodzące, także po drogach - ale o tym będzie w oddzielnym wpisie.

 Słynne sery gruzińskie z mleka krowiego, owczego, bawolego, koziego. Świeże i podpuszczkowe. Gruzja ma mnóstwo gatunków serów, wiele z nich nie ustępuje w smaku włoskim, czy hiszpańskim.

 

 Od tej pani kupowałam przyprawy.

 Nie muszę pisać o smaku południowych arbuzów i melonów...

 Menu jest dla mnie tajemnicą. Jednak w karcie często jest i w innych językach, a w miastach zawsze.

 Ser sulguni.

 Bakłażan faszerowany pastą z orzechów włoskich, pestek granatów i przypraw. Danie popularne także w Armenii,

 Chleb szoti, pyszny.

 Jeśli nie pije się wina, dobra jest woda mineralna Borżomi i soki rozmaite.

 

 Gazowany napój z ziół, o dziwnym anyżkowo-cytrynowym smaku. Spróbowałam z ciekawości, już nie wracałam do niego.

 Sałatka kurczakowa z czosnkiem, ostro przyprawiona.

 Domowe wino białe, w smaku przypominające tokaj.

 Kurczak w sosie czosnkowym. Kuchnia gruzińska jest ostra, pikantna i czosnkowa, co bardzo mi odpowiada.

 Chaczapuri z serem, klasyka.

 Piękna, groźna Uszba. 

 Sprzedaż przydrożna, bardzo popularna i w Gruzji, i w Armenii. O tym w kolejnym wpisie.

 Stół kolacyjny: warzywa marynowane, ser, faszerowany bakłażan, jagnięce kotlety, sałatka z fasoli, sosy, chaczapuri, szaszłyk... Wino i czacza. Czacza to samogon z winogron o dużej sile rażenia.

 Bakłażan faszerowany innym sposobem, serem z orzechami.

 Pomidory nadziane serem z czosnkiem, chaczapuri z mięsem. Zielenina, to po prostu zielenina, bierze się gałązkę i pogryza.

 Z takiego rogu  pije się wino.

 Pyszne są warzywa kiszone, faszerowane innymi kiszonymi warzywami.

 Granaty rosną niemal w każdym gruzińskim ogrodzie, gdzie tylko klimat sprzyja.

 Tzw. bigos gruziński, a właściwie swański, nie zapamiętałam nazwy. Mięso, bakłażany, pomidory, cebula, czosnek, ostre przyprawy, na pewno swańska sól. Jest to sól przygotowywana przez gospodynie w Swanetii, zawiera mnóstwo aromatycznych, pikantnych dodatków.

 Chaczapuri z baraniną...

 ... i z serem

 Spotkanie młodzieży w Mestii przy stole. Najpierw jedzenie, a później

...śpiewy i żywiołowe, tradycyjne tańce.

 A to już Armenia. Jeden z niezliczonych szaszłyków przygotowywanych tuż przy drodze.

 Mięso zawinięte w lawasz - cienki ormiański chleb.
 Tak wygląda lawasz, przypomina naleśniki, a w smaku - miękką macę. Piecze się się go w specjalnych piecach, zagłębionych w ziemi - tonirach, rzucając kawałki ciasta na rozgrzane boczne ściany.
 Szaszłyk z raków.
 Ryby z jeziora Sewan - w Sewanie.

 Owoce w miodzie sprzedawane przez ormiańskie gospodynie.

Ormiańskie łakocie z owocowego soku i orzechów, bardzo podobne do gruzińskich, lecz słodsze.

 Słodki chleb nadziewany masą z orzechów i karmelu, przysmak z monastyru Tatew. Znakomity.

 
Napisałam na początku, że w Gruzji je się i po śmierci. Na każdym cmentarzu przy każdym grobie są stoły, czy choćby ławki, albo półki, na których ucztują bliscy, którzy przychodzą  do swoich zmarłych. Odchodząc zostawiają im owoce, słodycze, papierosy, czy flaszeczkę.